सभासदाचे अधिकार कायम राहतात

दादर येथील एका जुन्या उपकरप्राप्त चाळीत गेली ३० वर्षे राहणारा मी भाडेकरू आहे. जागा वन रुम किचन, साधारण २६० चौरस फूट कारपेट एरियाची आहे. चाळीत एकूण १८ भाडेकरू आहेत. इमारतीचा प्लॉट एरिया ४७० चौरस मीटर इतके आहे. माझे वय ७८ असून मला दोन मुलगे आहेत. मी पत्नीसोबत धाकट्या मुलाकडे त्याच्या पर्यायी तात्पुरत्या घरात राहतो. आमच्या चाळीतील घरात माझा मोठा मुलगा त्याच्या कुटुंबासह राहतो. आमच्या या चाळीचा पुनर्विकास करण्याचे काम चालू झाले आहे. चाळीच्या मूळ मालकाने ही चाळ एका विकासकाला विकली आहे आणि तो विकासक आता त्या चाळीचा अधिकृत मालक झाला आहे. आम्हा भाडेकरूंना साधारण ४०० चौरस फूट कारपेट एरिया तसेच प्रत्येक भाडेकरूला अडीच लाख कॉर्पस फंड आणि बांधून होईपर्यंत पर्यायी जागेसाठी दरमहा २५ हजार रु. भाडे असे तो देणार आहे. सध्या म्हाडाच्या मुंबई इमारत आणि घरदुरुस्ती व पुनर्बांधणी मंडळाकडून सर्वे चालू असून माझ्या खोलीच्या जागेची पुराव्यासह मोजणी आणि माझी भाडेकरू आणि रहिवासी म्हणून राहत्या जागेची पडताळणी झाली आहे. माझे नाव भाडेकरू लिस्ट आणि रहिवासी लिस्टमध्ये आले आहे. या तक्त्यामध्ये माझ्या मोठ्या मुलाचेही नाव रहिवासी यादीत घातल्याचे मला दिसून आले. माझी कुठलीही परवानगी न घेता, मला काहीही न कळवता त्याने राहत्या जागेचे पुरावे म्हाडाच्या दादर ऑफिसमध्ये स्वतः जाऊन दिले आणि आपले नाव रहिवासी यादीत घालून घेण्यास पात्र झाला आहे. मी म्हाडाच्या कार्यालयात चौकशी केली, तर म्हाडाच्या अभियंत्यांनी असे सांगितले, की तुम्ही अधिकृत भाडेकरू आणि रहिवासी असलात तरी तुमच्या परवानगीशिवाय तुमचा मुलगा त्या घराचा रहिवासी म्हणुन असे पुरावे देऊ शकतो आणि कुठलेही दोन पुरावे अधिकृत सिद्ध होत असतील, तर त्याचे नाव रहिवासी यादीत समाविष्ट करणे आम्हाला बंधनकारक आहे. त्याबाबत तुम्ही आक्षेप घेऊ शकत नाही. म्हाडाच्या डीसी रुल ३३(७)अन्वये भाडेकरू (टेनंट) हा शब्द आम्ही गृहीत धरत नाही. फक्त राहत्या जागेचा रहिवासी म्हणून उल्लेख करतो आणि विकासकालाही यादीप्रमाणेच ती सर्व नावे करारनामा करताना घ्यावी लागणार. हे ऐकून मी व्यथित झालो आहे. माझा प्रश्न असा आहे, की मला माझ्या खोलीचा अधिकृत भाडेकरू म्हणून य मुलाचे नाव यादीत येऊ देण्यास हरकत घेण्याचा अधिकार आहे की नाही?

- श्री. मांजरेकर, माहीम

वास्तविक या सदरात पुनर्विकासासंबंधात ज्या अडचणी आहेत, त्या मांडणे अपेक्षित आहे. आपला प्रश्न पुनर्विकासापेक्षा व्यक्तिगत जास्त आहे. तरीही आपले वय लक्षात घेता, तसेच या प्रकारची समस्या अनेकांबाबत उपस्थित होण्याची शक्यता असल्याने त्याचे उत्तर देत आहे. म्हाडा कायद्याप्रमाणे भोगवटादारालाच मान्यता मिळाली आहे. भाडेकरू व भोगवटादार हा एकच असेल, तर उत्तम पण अनेक वेळेस भाड्याची चिठ्ठी वेगळ्या नावाने व रहिवासी वेगळा असे घडते. म्हाडा कायदा जो रहिवासी आहे, त्यालाच अधिकार देतो. या कायद्याप्रमाणे आपला अधिकार कमी होत नाही हे आपण लक्षात घ्यावे. आपण जागेत राहत असाल, तर आपण भोगवटादार आहात व म्हणून सदर जागेत आपले नाव क्रमांक एकवर येणार. आपला मुलगाही याच जागेत राहत असल्याने त्याचे नाव क्रमांक दोनवर राहील. नवीन घर मिळाल्यानंतर आपल्या इमारतीची को ऑपरेटिव्ह सोसायटी स्थापन होईल व त्याचे सभासद आपणच असाल व क्रमांक दोनवर आपला मुलगा असेल. एकदा का आपण सोसायटीचे सभासद झालात, तर या वास्तूचे काय करावे याचा निर्णय आपणच घेऊ शकता. त्यासाठी कायदेशीर कारवाई करावी लागेल. भोगवटादार म्हणून मुलाचाही तितकाच अधिकार आहे. पण तो आपल्यापेक्षा जास्त मात्र नाही. आपले नाव क्रमांक एकवरच नोंदवण्यात येईल. आपण म्हणता त्याप्रमाणे दुसऱ्या मुलाच्या नावे काही करायचे तर त्यालाही भोगवटादाराचे अधिकार आहेत. कोऑपरेटिव्ह सोसायटी झाल्यानंतर जागा आपल्या मालकीहक्काची होईल, त्याचे वारस कोणाला करायचे, हे तुमचे वैयक्तिक मत आहे. मात्र तरीही याबाबत कायदेशीर सल्ला घ्या व पुढील वाटचाल करा. हे हिताचे ठरेल.

‘पुनर्विकास’ सदरासाठी प्रश्न

‘पुनर्विकास’ सदरासाठी प्रश्न पाठविताना पुढील तपशील देणे अत्यावश्यक आहे. भूखंडाचे क्षेत्रफळ, रस्त्याला लागू आहे किंवा कसे, रस्ता किती रुंद आहे, रहिवासी किती, प्रत्येकाच्या सदनिकेचे चटईक्षेत्र किती, दुकाने वा गाळे किती, अधिकृत की अनधिकृत याबाबत स्पष्टता, मुंबई बेट किंवा उपनगर, जमिनीची मूळ मालकी कोणाची, भाडेपट्टा कोणाच्या नावे, नोंदणीकृत सहकारी गृहनिर्माण संस्था किंवा कसे, हे स्पष्ट असावे. तरच अचूक मार्गदर्शन मिळू शकेल. अन्य अनावश्यक तपशील मात्र कटाक्षाने वगळावा. प्रश्न शक्य तो टाइप केलेले, किमान सुवाच्य हस्ताक्षरात असावेत. पाकिटावर ‘पुनर्विकास सदरासाठी’ असा स्पष्ट उल्लेख न चुकता करावा. प्रश्न पोस्टाने किंवा कुरियरने पुढील पत्त्यावर पाठवावेतः महाराष्ट्र टाइम्स, टाइम्स टॉवर, ४ था मजला, कमला मिल्स कम्पाउन्ड, लोअर परळ, मुंबई- ४०० ०१३. आपण आपले प्रश्न mtaskquestions@gmail.com या ईमेलवरही पाठवू शकता.